Zespół metaboliczny rozpoznaje się na podstawie kryteriów ustalonych przez specjalistów. Pacjent, który spełnia co najmniej trzy spośród wymienionych, jest uznawany za chorującego. Na liście czynników znajduje się m.in. otyłość brzuszna (jeśli jest skrajna, zagraża naszemu zdrowiu i życiu). W diagnostyce zespołu metabolicznego bierze się też pod uwagę wyniki badań laboratoryjnych.
Zespół metaboliczny nazywany jest epidemią XXI wieku, ponieważ zmagają się z nim miliony ludzi na całym świecie. Nie jest on uznawany za chorobę, lecz za zjawisko towarzyszące ludziom przewlekle chorym, spowodowane nieodpowiednim stylem życia. Na zespół metaboliczny składa się wiele parametrów i czynników ryzyka, które zwiększają szansę zachorowań na poważne schorzenia układu sercowo-naczyniowego i cukrzycę typu 2.
Wykaz czynników decydujących o zespole metabolicznym został umieszczony na liście kryteriów, stworzonej przez specjalistów ds. ratowania zdrowia. Zalicza się do nich choroby przewlekłe i wyniki badań diagnostycznych. Na liście umieszczono także otyłość centralną, czyli tzw. trzewną bądź brzuszną, przy której tkanka tłuszczowa odkłada się głównie w talii. Jest ona groźna dla zdrowia nie tylko z powodu zespołu metabolicznego. Choroba ta nierzadko prowadzi do całkowitego unieruchomienia i wpływa na jakość życia.
Kryteria, które umieszczono na liście czynników kwalifikujących do rozpoznania zespołu metabolicznego, są powszechnie znane. To głównie wyniki badań przeprowadzanych z próbek surowicy pacjenta. Jeśli występują u niego przynajmniej trzy nieprawidłowości, diagnozuje się właśnie ten zespół.
Kryteria zespołu metabolicznego:
Zespół metaboliczny rozpoznaje się też, gdy u chorego zdiagnozowano już chorobę i jest ona leczona farmakologicznie (np. lekami przeciwcukrzycowymi, obniżającymi poziom cholesterolu lub obniżającymi ciśnienie tętnicze).
Charakterystycznym objawem zespołu metabolicznego jest otyłość brzuszna, która powoduje wiele problemów zdrowotnych. Osoba otyła boryka się ze znacznymi ograniczeniami, czego efektem mogą być kolejne schorzenia i zwiększone ryzyko powikłań w przypadku rozwoju tychże chorób.
Otyłość nie jest jedynym wyznacznikiem zespołu metabolicznego. Niekontrolowany przyrost wagi sam w sobie jest szkodliwy dla zdrowia. Konsekwencją otyłości są kłopoty ze zdrowiem. Wzrasta także ryzyko rozwoju chorób, które mogą doprowadzić do śmierci pacjenta. Poza tym waga znacznie ogranicza mobilność i sprawność, co bardzo osłabia organizm i czyni go podatnym na zachorowania.
Nieprawidłowości w wynikach badań laboratoryjnych również nie pozostają bez znaczenia dla organizmu. Wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów może przyczynić się do powstania zatorów, udarów lub zawału, zaś wysoki poziom glukozy – do cukrzycy, którą trzeba będzie leczyć farmakologicznie. Brak terapii w tym przypadku może stanowić zagrożenie dla życia człowieka.
Na szczęście jest wiele sposobów na otyłość i inne patologie. Warto zacząć od zmiany diety i wprowadzenia aktywności fizycznej. Jeśli to nie wystarczy, wdraża się bardziej inwazyjne działania. Rozwiązaniem są np. operacje bariatryczne, które polegają na częściowej resekcji żołądka. Jednak trzeba pamiętać, że nie u wszystkich pacjentów można je przeprowadzić.
Dolegliwości charakterystyczne dla zespołu metabolicznego miną, jeśli chory zmieni nawyki żywieniowe i codzienny styl życia. Pomoże mu także farmakoterapia, jeśli zmaga się z nadciśnieniem tętniczym, jest po zawale lub grozi mu cukrzyca. Terapia powinna być wspomagana dietą i ćwiczeniami. Nie tylko zlikwidują one nadwagę, ale przyczynią się też do poprawy wyników badań i samopoczucia chorego. Przy zespole metabolicznym zaleca się ponadto rezygnację z używek. Szczególnie szkodliwe jest palenie tytoniu, które sprzyja rozwojowi zakrzepicy i miażdżycy naczyń.