Ortopedyczne konsekwencje otyłości

Ortopedyczne konsekwencje otyłości

Otyłość niekorzystnie wpływa na biodynamikę układu kostno-stawowego. Generuje znaczne obciążenia zarówno podczas siedzenia, jak i różnego rodzaju aktywności. To z kolei sprzyja mikrouszkodzeniom, które stanowią jedną z przyczyn postępujących i przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych.

Objawy otyłości

Otyłość to stan o złożonej etiologii, polegający na nadmiernym rozwoju podściółki tłuszczowej. Skutkuje to zwiększeniem masy ciała, powyżej normy zalecanej dla zachowania optymalnego zdrowia dla danej grupy wiekowej, wyrażonej wskaźnikiem BMI. Otyłość jest mierzona według 3. stopniowej skali – im wyższy będzie stopień, tym większe ryzyko występowania problemów zdrowotnych na różnych poziomach. Choroba może rozwijać się niezależnie od płci i wieku, ale coraz powszechniej obserwuje się przyrost masy w okresie rozwojowym u dzieci. Zwiększa to ryzyko otyłości i chorób z nią związanych także w dorosłości.

Przyczyny otyłości są różne. Wśród nich wymienia się uwarunkowania środowiskowe oraz zaburzenia hormonalne. Bez względu na źródło, konsekwencje otyłości są poważne. Nadmierna masa ciała spowodowana obecnością tłuszczu wiąże się nie tylko ze zmianą wyglądu sylwetki. To stan znacznie obciążający dla układu ruchu, a zwłaszcza układu kostno-stawowego kończyn, obręczy biodrowej i kręgosłupa. Długotrwała otyłość, zwłaszcza III stopnia, nierzadko stanowi nawet przyczynę niepełnosprawności ruchowej.

Pierwsze objawy dotyczą jednak zwykle dolegliwości bólowych kolan i bioder. Może też dokuczać dyskomfort w dolnym odcinku pleców. W miarę utrzymywania się stanu zmienia się biomechanika chodzenia i pojawiają się trudności ze zmianą pozycji. Szczególne kłopoty może sprawiać wstawanie z krzesła, łóżka i wchodzenie po schodach. Objawy otyłości stają się tym bardziej dokuczliwe, im dłużej ona trwa. Aby dolegliwości ustąpiły, niezbędne może okazać się leczenie bariatryczne.

Skutki otyłości – kręgosłup

Otyłość powoduje, że kręgosłup, który nie jest fizjologicznie dostosowany do znoszenia takich obciążeń, zaczyna adaptować się do postępujących zmian poprzez odkształcenia w swojej budowie. To z kolei wywołuje zaburzenia napięcia niektórych zespołów mięśni przykręgosłupowych. Z czasem dochodzi do przeciążeń i mikrouszkodzeń kręgów. Dodatkowo gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha i bioder sprawia, że mięśnie w tych okolicach stają się mniej wydolne, co również wpływa na ustawienie kręgosłupa. Zmienia się środek ciężkości sylwetki, a także dochodzi do zachwiania stabilizacji wewnętrznej aparatu ruchu.

Otyłość i zwiększone z tym obciążenie na grzbiet niekorzystnie wpływają na sprężystość i funkcjonalność tzw. dysków, czyli krążków międzykręgowych. Zmiany zwyrodnieniowe powodują w konsekwencji pogłębienie złej postawy. Ponadto mogą pojawić się dodatkowe nieprzyjemne objawy związane z uciskiem korzeni nerwowych. Jednym ze skutków otyłości jest skolioza, czyli trójwymiarowe skrzywienie kręgosłupa obejmujące zaburzenie fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej. W zależności od wysokości i kierunku deformacji wyróżnia się wiele rodzajów wady o różnym stopniu nasilenia objawów.

Skutki otyłości – kończyny dolne

Do powikłań ortopedycznych otyłości obejmujących kończyny dolne należy m.in. koślawość kolan, czyli ułożenie nóg przypominające kształtem literę „X”. To wada postawy, w przebiegu której oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty. Stan tego typu ocenia się mierząc odległość między kostkami przy całkowicie wyprostowanych i złączonych kończynach dolnych. Odstęp pomiędzy stopami wynoszący powyżej 4,5–5 cm potwierdza koślawość kolan.

Otyłość i związane z nią obciążenia ciała niekorzystnie wpływają na stabilność kolan. W wyniku zaburzenia równowagi pomiędzy grupą mięśni przywodzicieli i odwodzicieli nogi dochodzi do rotacji wewnętrznej całej kończyny w stawie biodrowym. Problem niewłaściwego ustawienia kolan nasila zwiększone przodopochylenie miednicy i nadmierną lordoza w odcinku lędźwiowym. W wyniku destabilizacji układu ruchu kolana kompensacyjnie przyjmują asymetryczną pozycję. Z czasem dochodzi do utrwalenia koślawości na skutek przykurczu tkanek znajdujących się na bocznej części stawu, a rozciągnięcia struktur na powierzchni przyśrodkowej.

Powikłaniem ortopedycznym otyłości jest też płaskostopie. To zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego podeszwa staje się płaska i dotyka całą swoją powierzchnią podłoża podczas chodzenia. Płaskostopie może wywoływać ból i być przyczyną odcisków, modzeli i nadmiernego rogowacenia naskórka. Poza tym wpływa na komfort chodzenia i pracę pozostałych części aparatu ruchu, w tym kolana, biodra i kręgosłupa.